آنچه درباره آب آوردن قلب باید بدانید

آب آوردن قلب همان تجمع مایع در فضای اطراف قلب است. آب آوردن قلب یک مشکل جدی است که توانایی قلب برای عملکرد مناسب را با مشکل مواجه می‌کند. این مشکل که به آن افیوژن پریکارد نیز می‌گویند، می‌تواند ناشی از یک بیماری، عفونت، صدمه یا جراحی باشد. برخی از داروها و شیمی‌درمانی نیز می‌توانند باعث تجمع مایعات در اطراف قلب شوند. 
 
در حالت معمول میزان مایع اطراف قلب کمتر از ۵۰ میلی لیتر خواهد بود. اگر تجمع مایع به صورت آهسته صورت گیرد ، پرده پریکارد در اطراف قلب به تدریج کشیده می شود و به این ترتیب می توان تا ۲ لیتر مایع را در خود جای دهد ، بدون اینکه علامت خاصی برای فرد ایجاد نماید. بعضی از بیماران ممکن است احساس وجود یک فشار ثابت را درون قفسه سینه خود احساس کنند ، یا علایم ناشی از وارد آمدن فشار بر احشای مجاور در فرد خود را نشان دهد ، مانند وارد آمدن فشار بر نای و لوله تراشه .1

علل آب آوردن قلب

ممکن است آب آوردن آبشامه ی قلب وقتی اتفاق افتد که راه جریان یافتن مایعات پریکارد مسدود شده باشد یا وقتی خون درون پریکارد انباشته شده باشد، هنوز معلوم نیست .

- نارسایی قلبی
- عفونت های ریه
- بیماری های لایه های جنب نظیر عفونت های ویروسی، باکتریایی و سل
- تومورهای ریه
- استعمال دخانیات و قلیان
- تومورهایی مختص فضای جنب(بر اثر استنشاق آزبست توموری به نام آزیستور ایجاد می شود.)
- سرطان ریه
- افزایش سن
- بیماری های مزمن
- داشتن اختلال های ایمنی و مصرف برخی داروها که موجب کاهش دفاع بدن می شود.1

علایم آب آوردن قلب

شایع‌ترین نشانه بیماری پریکاردیت حاد، درد شدید و تیر کشیدن قفسه سینه است. این درد معمولاً خیلی سریع عود می‌کند و غالباً در قسمت میانی یا سمت چپ قفسه سینه یا در قسمت بالا و جلوی سینه احساس می‌شود. ممکن است درد ناشی از پریکاردیت حاد در قسمت یک یا هر دو شانه، گردن، کمر و شکم نیز احساس شود.

معمولاً وقتی که شما می‌نشینید یا به سمت جلو تکیه می‌دهید، درد ناشی از پریکاردیت ساکت می‌شود. از طرفی، لمیدن به عقب و تنفس عمیق باعث شدیدتر شدن این درد می‌گردد. در برخی از افراد، این درد به صورت یک درد سنگین و راکد یا فشار بر ناحیه قفسه سینه احساس می‌شود.

تب نیز یکی از علائم رایج در برخی از بیماران مبتلا به پریکاردیت حاد می‌باشد. سایر علائم احتمالی این بیماری شامل ضعف، تپش قلب، تنگی نفس و سرفه می‌باشد (منظور از تپش قلب حالتی است که در آن احساس می‌کنید قلب شما یک ضربان را جا می‌اندازد، یا با لرزش شدید می‌تپد و یا ضربان سخت و خیلی سریعی دارد).

درد قفسه سینه، شایع‌ترین علامت بیماری پریکاردیت مزمن است. همچنین پریکاردیت مزمن غالباً باعث خستگی، سرفه و تنگی نفس هم می‌شود. حالت‌های شدید بیماری پریکاردیت مزمن می‌تواند منجر به ایجاد تورم در ناحیه معده و پاها و نیز کاهش شدید فشار خون گردد.2

درمان آب آوردن قلب

درمانی که برای آب آوردن قلب در نظر گرفته می شود، به شدت علایم و علل تجمع مایع اطراف قلب بستگی خواهد داشت . درمان دارویی و تخلیه مایع اطراف قلب برای این منظور انجام می شود.

قلب توسط یک دیواره عضلانی عمودی به دو نیمه راست و چپ تقسیم می‌شود. نیمه راست مربوط به خون سیاهرگی و نیمه چپ مربوط به خون سرخرگی است. هر یک از دو نیمه راست و چپ نیز مجددا بوسیله یک تیغه عضلانی افقی نازکتر به دو حفره فرعی تقسیم می‌شوند. حفره های بالایی که کوچکتر و نازکتر هستند بنام دهلیز موسوم بوده و دریافت کننده خون می‌باشند. حفره‌های پایینی که بزرگتر و ضخیم‌ترند بطن های قلبی هستند و خون دریافتی را به سایر اعضاء بدن پمپ می‌کنند. پس قلب متشکل از چهار حفره است: دو حفره کوچک در بالا (دهلیزهای راست و چپ ) و دو حفره بزرگ در پایین (بطنهای راست و چپ).

روش درمان افیوژن پریکارد به مقدار مایع انباشته شده، علت آب آوردن قلب و کاهش عملکرد قلب به علت وارد آمدن فشار بر قلب( تامپوناد قلبی) وابسته است. با درمان علت زمینه ای افیوژن پریکارد غالباَ مشکل موجود اصلاح خواهد شد.

داروهای کاهنده التهاب ناشی از آب آوردن قلب

در صورتی که تامپوناد موجود نباشد یا تهدید فوری ناشی از تامپوناد وجود نداشته باشد، پزشک ممکن است یکی از داروهای زیر را برای درمان التهاب پریکارد ناشی از آب آوردن قلب تجویز کند. تا التهاب به وجود آورنده افیوژن پریکارد از بین برود:

آسپیرین

داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مانند ایندومتاسین یا ایبوپروفن

کلیشیسین (Colcrys)

اگر بیمار به این داروها عکس العمل نشان ندهد یا پس از درمان موفق به افیوژن راجعه پریکارد مبتلا شود، ممکن است پزشک یک کورتیکوستروئید مانند پردنیزون تجویز نماید.

اگر استفاده از داروهای ضد التهاب سبب اصلاح مشکل نشد، اگر تامپوناد ایجاد شد یا اگر احتمال ایجاد تامپوناد موجود بود، احتمالاَ کاردیولوژیست برای زهکشی مایع یا پیشگیری از انبار شدن مایع ، یکی از روش های زیر را توصیه خواهد کرد:

زهکشی مایع اطراف قلب

در این روش ، یک سوزن را وارد فضای پریکارد کرده و سر دیگر سوزن را به لوله ای (کاتتر)متصل می سازند تا مایع از پریکارد زهکشی شود. این رویه را پریکاردیوسنتز pericardiocentesis می نامند. به عنوان راهنمای این کار، پزشک از وسیله های تصویر سازی (اکو کاردیو گرافی یا نوعی تکنولوژی رادیوگرافی موسوم به فلوروسکوپی fluroscopy) استفاده می کند. در طول انجام این رویه ، قلب را با نوار قلب پایش می کنند. در بسیاری موارد برای کمک به پیشگیری از تجمع مجدد مایع در اطراف قلب، چند روزی سوزن و کاتتر را در فضای پریکارد قرار می دهند تا این فضا کاملاَ زهکشی شود.

جراحی قلب باز برای درمان آب آوردن قلب

در صورت وجود خونروی در پریکارد، به ویژه اگر به علت جراحی قلب اخیرَ یا سایر عوامل ایجاد کننده عارضه باشد، برای زهکشی پریکارد و ترمیم صدمه مربوط به آن، ممکن است جراحی قلب باز انجام شود. گاهی ، جراح ممکن است پریکارد را زهکشی نموده و گذرگاهی ایجاد کند تا در صورت لزوم مایع به حفره شکم زهکشی شده و در آن محل جذب شود.

درمان آب آوردن قلب با چسباندن لایه ها

با استفاده از رویه ای با نام اسکلروز بین پریکاردی intra pericardial sclerosis محلولی درون فضای میان دو لایه پریکارد تزریق می شود که اساساَ لایه ها را به هم می چسباند. در صورتی که بیمار دچار افیوژن راجعه پریکارد باشد یا در صورتی که افیوژن به علت سرطان ایجاد شده باشد از این رویه استفاده می شود.

درمان آب آوردن قلب با برداشتن پریکارد

پریکاردیکتومی pericardiectomy عبارت از برداشتن تمام یا یک بخش از پریکارد است. این رویه معمولاَ در درمان افیوژن راجع به پریکارد به رغم زهکشی با کاتتر انجام می شود. بدون پریکارد قلب می تواند به خوبی انجام وظیفه نماید.3

چگونه می‌توان از آب آوردن قلب جلوگیری کرد؟

معمولاً شما نمی‌توانید از بروز پریکاردیت (آب آوردن قلب) حاد جلوگیری کنید. اما اقداماتی وجود دارد که می‌توان برای کاهش شانس بروز مجدد پریکاردیت حاد، بروز عوارض جانبی آن و یا ابتلاء به پریکاردیت مزمن انجام داد. این اقدامات شامل درمان‌های فوری، رعایت دقیق برنامه درمانی و مراقبت‌های پزشکی دائمی (طبق توصیه پزشک) می‌باشد.2


پی نوشت:
1.www.beytoote.com
2.www.drgalb.ir
3.www.delgarm.com